Dziesięć najlepszych polskich seriali XXI wieku

1. „Wataha” – HBO, 2014 – 2020

Pierwszy polski serial premium, a równocześnie to druga serialowa produkcja własna HBO Polska. „Wataha” opowiadała o oficerze straży granicznej (jako Wiktor Rebrow wystąpił Leszek Lichota), któremu udało się przeżyć zamach bombowy w jednostce w Bieszczadach. Stracił jednak przyjaciół i ukochaną. Główne role zagrali: Leszek Lichota, Bartłomiej Topa, Magdalena Popławska, Aleksandra Popławska, Andrzej Zieliński i Marian Dziędziel. „Wataha” została bardzo dobrze przyjęta przez krytyków oraz widzów. Powstały trzy sezony.

Akcja pierwszej serii toczy się współcześnie na pograniczu polsko-ukraińskim w Bieszczadach. To zewnętrzna granica Unii Europejskiej, przez którą wiodą szlaki przemytnicze z Azji, zwłaszcza: ludzi, narkotyków i broni. Serial ukazuje pracę funkcjonariuszy Bieszczadzkiego Oddziału Straży Granicznej. Pewnej nocy dochodzi do wybuchu w budynku dawnej strażnicy, w którym giną niemal wszyscy oficerowie Placówki Straży Granicznej w Ustrzykach Górnych. Cudem udaje się przeżyć tylko jednemu z nich. Wkrótce odkrywa on, że padł ofiarą intrygi i staje się głównym podejrzanym o zamach, a dawni koledzy odwracają się od niego. Koniec serii zaskakuje nowymi wątkami wskazującymi na to, iż za zamachem na pograniczników mogą stać ludzie powiązani z nielegalnymi interesami służb specjalnych.

2. „Ranczo” – TVP, 2006 – 2016

„Ranczo” to jeden z tych seriali, który zaczyna się niepozornie i na przestrzeni lat zjednuje olbrzymią widownię zainteresowaną losami bohaterów. Akcja toczy się we wsi Wilkowyje. W pierwszym odcinku do wsi przyjeżdża Lucy Wilska (Ilona Ostrowska), Amerykanka polskiego pochodzenia, która odziedziczyła w miejscowości dworek po swojej prababci i zamierza zająć się sprawami spadkowymi, czyli sprzedać nieruchomość. Gdy jednak zmienia zdanie i postanawia we wsi zamieszkać, rozpoczyna się jej spór z wójtem, który chciał dworek nabyć.

Przyjazd Lucy jest początkiem zmian w miejscowości. Figura obcego zakłócającego porządek w małej miejscowości to motyw wielokrotnie wykorzystywany w serialach (wystarczy wspomnieć choćby „Przystanek Alaska”, gdzie do Cicely przyjeżdża na staż lekarski Joel Fleischman i początkowo chce jak najszybciej uciec do Nowego Jorku, z czasem jednak poznaje lokalną społeczność, nie rozumie zasad jej funkcjonowania, nie zawsze się z nią zgadza, ale ostatecznie akceptuje jej tryb życia i sam staje się częścią Cicely). Lucy przyjeżdża z głową pełną pomysłów na to, jak zmodernizować życie w Wilkowyjach. Nie rozumie konserwatywnych zasad panujących w lokalnych instytucjach i nie chce się im podporządkować.

Istotna jest także ławeczka, na której czwórka bohaterów snuje rozważania o codzienności, podlane sporą dawką alkoholu, rzecz jasna. Na ławeczce, przed sklepem „U Krysi”, zasiadali: Stach Japycz (Franciszek Pieczka), Pietrek po lewej (Piotr Pręgowski), a pośrodku Solejuk (Sylwester Maciejewski) i Hadziuk (Bogdan Kalus). W ostatnim odcinku stali bywalcy ławeczki zwracają się do widzów z przesłaniem: „ludzie lubcie się trochę bardziej”.

Na przestrzeni lat w serialu rozwinięto wiele ważnych dla Polaków wątków, od bezrobocia, wykluczenia komunikacyjnego i cyfrowego przez problemy kobiet mieszkających na wsiach i szukających sposobu na zmianę swojego trudnego położenia. Słynna ławeczka z jednej strony bawi, a z drugiej zasmuca, wskazując na powszechność problemu alkoholowego, który rujnuje możliwości zawodowe zwłaszcza na takiej pustyni zawodowej, jaką wciąż jest polska wieś.

3. „Glina” – TVP, 2004 – 2008

Kryminał w reżyserii Władysława Pasikowskiego, opowiada o pracy policjantów Wydziału Zabójstw Komendy Stołecznej Policji w Warszawie i ich życiu prywatnym.

Głównym bohaterem jest komisarz Andrzej Gajewski (Jerzy Radziwiłowicz), pracownik wydziału zabójstw, prowadzący jednocześnie kilka trudnych spraw, które w miarę rozwoju akcji łączą się w całość. Najbliższymi współpracownikami Gajewskiego są samotnik Jerzy Pawlak (Robert Gonera), Bonifacy Jóźwiak (Jacek Braciak), jedyny z policjantów zespołu mający szczęśliwe życie rodzinne oraz Artur Banaś (Maciej Stuhr), świeżo upieczony absolwent szkoły policyjnej i syn jednego z dawnych współpracowników Gajewskiego. Serial ukazuje pracę policjantów z wydziału zabójstw, ciągle narażonych na stres i niebezpieczeństwo.

Serial pokazuje życie warszawskich policjantów i to, jak zderzają się na co dzień z problemami różnych grup społecznych. Pojawia się wątek romski, ale także temat niskich płac, życia o niskim standardzie, problemów alkoholowych Polaków i konfliktów międzypokoleniowych. Świetne role Radziwiłowicza, Stuhra, Gonery i Braciaka.

4. „Kruk” – Canal+, 2018 – 2022

Autorski serial Jakuba Korolczuka dobiegł końca w 2022 roku i nie mogło go zabraknąć w naszym zestawieniu. Jeden z najlepszych polskich seriali ostatnich lat dzięki reżyserii Macieja Pieprzycy, Adriana Panka i głównej roli Michała Żurawskiego przechodzi do historii jak „Glina” Władysława Pasikowskiego.

Opowieść o komisarzu Adamie Kruku (Michał Żurawski), który nie jest superbohaterem, często się myli i błądzi i na tym polega jego „supermoc” składa się z trzech sezonów. Im częściej bohater popełnia błędy, tym jest nam bliższy. Nie bardzo potrafi prowadzić życie towarzyskie, nie zyskuje grona przyjaciół w pracy, a gdy nie ma przed sobą jednego celu, to traci czujność. Nie wie też, jak doceniać dobre chwile, ponieważ częściej doświadcza tych złych i one, paradoksalnie, dają mu więcej motywacji do walki.

Adam Kruk nie jest osobą, która dobrze znosi porażki, traumy, nieszczęścia i negatywne niespodzianki od losu, ale jest też śledczym i jego intuicja karze mu węszyć i szukać odpowiedzi na pytania, a w każdym sezonie ma ich całkiem sporo. Finalnie, jedno z nich brzmi, kto zabił Ankę i dlaczego to jego wina? Kruk z jednej strony pogrąża się w rozpaczy, z drugiej sam siebie upomina i dyscyplinuje. Nikomu już nie ufa, nie chce się z nikim przyjaźnić, interesują go tylko konkrety i odpowiedzi na pytania, które zadaje.

5. „Wielka woda” – Netflix, 2022

Serial Jana Holoubka i Bartłomieja Ignaciuka opowiada o powodzi tysiąclecia z 1997, skupiając się na sytuacji we Wrocławiu i okolicznych wsiach, których mieszkańcy nie chcieli dopuścić do tego, żeby władze zalały ich domy i gospodarstwa, aby tylko uratować centrum Wrocławia. Obserwujemy nieudolność polskich samorządowców, spóźnione reakcje i brak otwarcia na profesjonalne ekspertyzy naukowe.

Co warte uwagi, serial nie wymienia żadnych nazwisk, najprawdopodobniej, aby uniknąć pozwów od uczestników życia politycznego tamtego okresu. Świetna rola Agnieszki Żulewskiej, która wciela się w postać hydrolożki Jaśminy Tremer, a także Tomasz Schuchardta jako Jakuba Marczaka, urzędnika miejskiego, sprawiają, że sześć odcinków mija w mgnieniu oka.

Serial jest ciekawie sfilmowany, wciąga niczym film akcji i zachęca do refleksji nie tylko nad siłą żywiołu, ale i priorytetów, a te dla włodarzy Wrocławia przedstawiały się następująco: ważniejsze było ocalenie zabytków miasta niż domostw i pól uprawnych ludzi żyjących w okolicznych wsiach, bo „trzeba było się ubezpieczyć” jak wówczas powiedział premier Włodzimierz Cimoszewicz.

6. „Ślepnąc od świateł” – HBO, 2018

Serial został stworzony przez Krzysztofa Skoniecznego i Jakuba Żulczyka na motywach jego bestsellerowej powieści o tym samym tytule z 2014 r. Przedstawia mroczny obraz nocnej Warszawy i zakątków, do których nie zaglądają mieszkańcy wstający codziennie rano do etatowej pracy.

Opowiada 7 dni z życia Kuby Niteckiego (debiutujący Kamil Nożyński) – tajemniczego, warszawskiego dilera kokainy, którego klientelę stanowią: politycy, celebryci, biznesmeni, gwiazdy hip-hopu, czy hipsterzy. Nitecki obraca się w gronie lokalnych gangsterów dowodzonych przez Władka „Stryja” (Janusz Chabior), a ich wspólnym szefem jest Jacek (Robert Więckiewicz). Zmęczony dotychczasowym życiem, postanawia uciec do Argentyny. W międzyczasie, po kilkuletnim wyroku, z więzienia wychodzi „Dario” (Jan Frycz), gangster starej daty.

Zdjęcia kręcono w: Warszawie, Sopocie, Prypeci k. Czarnobyla, we wsi Rapocin i na Dominikanie.

7. „Pitbull” – TVP, 2005 – 2008

Serial jest rozwinięciem i kontynuacją kinowego filmu „Pitbull” z 2005. Pierwsza seria (5 odcinków) emitowana była od 15 do 29 grudnia 2005. Jej popularność zaowocowała nakręceniem drugiej serii, liczącej 12 odcinków, a emitowanej od 9 marca 2007. Druga odsłona serialu także osiągnęła dobre wyniki oglądalności. Premiera trzeciej serii (14 odcinków) odbyła się 9 marca 2008 roku w TVP2.

Produkcja opowiada o pracy warszawskich policjantów z wydziału zabójstw (w późniejszych odcinkach wydziału do walki z terrorem kryminalnym Komendy Stołecznej Policji). W obsadzie wystąpili: Marcin Dorociński, Weronika Rosati, Andrzej Grabowski, Paweł Królikowski, Roma Gąsiorowska.

Despero, Gebels, Benek i Metyl to policjanci z Wydziału ds. Zabójstw Komendy Stołecznej Policji, podkomendni mł. insp. Włodzimierza Barszczyka, krętacza, nieudacznika i karierowicza. Do ich grupy trafia młody policjant z Dworca Centralnego, podkom. Krzysztof Magiera, syn gwiazdora filmowego, zaprotegowany do pracy przez ojca. Ze względu na swój wiek i niezbyt duże doświadczenie w pracy, otrzymuje od kolegów pseudonim „Nielat”. Chłopak nie radzi sobie z własnym życiem, a praca w policji ma być dla niego próbą m.in. wyjścia z nałogu narkotykowego. Nielat popełnia wiele błędów, jednak mimo blokad psychicznych i trudnych początków, stara się odnaleźć i poradzić sobie w nowej rzeczywistości.

8. „Minuta ciszy” – Canal+, 2022

Pierwszy polski serial o działalności zakładów pogrzebowych. To nie jest powtórka z „Sześciu stóp pod ziemią”. Rodzimy serial nie ma nic wspólnego z amerykańską produkcją poza faktem, że w obydwu tytułach zakład pogrzebowy odgrywa ważną rolę. Na szczęście, scenariusz Jacka Lusińskiego jest zupełnie inną, autonomiczną całością.

Opowiada o Mietku Zasadzie (Robert Więckiewicz), emerytowanym listonoszu, który musi pomóc w pochówku przyjaciela, samobójcy. Lokalny cmentarz zarządzany jest przez księdza, a ten odmawia pogrzebu samobójcy, za którym nie przepadał. I tak Mietek Zasada musi osobiście przeprowadzić procedurę pogrzebową, wkraczając na teren działalności, o której nie ma bladego pojęcia. Świetna rola Roberta Więckiewicza, solidny scenariusz i dobra realizacja. Jeden z najlepszych polskich seriali 2022 roku.

9. „Magda M.” – TVN, 2005 – 2007

Serial kultowy dla pokolenia młodych kobiet zainspirowanych postacią głównej bohaterki. Możemy uznać, że to pierwszy polski serial dziewczyński, tak silnie oddziałujący na swoje widzki, jak wcześniej „Ally McBeal”, czy „Seks w wielkim mieście”.

Magda Miłowicz (w tej roli Joanna Brodzik) to warszawska prawniczka, której towarzyszyliśmy zarówno w pracy, jak i w życiu prywatnym. Główną osią fabularną serialu był jej związek z Piotrem Korzeckim (Paweł Małaszyński), a przede wszystkim perypetie stojące na drodze do szczęścia bohaterów. Serial pokazywał bohaterkę jako osobę zaangażowaną w życie społeczne, profesjonalistkę, dziewczynę dbającą o swoich przyjaciół i poszukującą spełnienia zawodowego oraz emocjonalnego. Przyjacielem Magdy był Sebastian Lewicki (Bartłomiej Świderski), czyli pierwszy jawnie homoseksualny bohater w polskim serialu telewizyjnym.

„Magda M.” przełamywała tabu w wielu kwestiach podobnie jak wcześniej amerykański „Seks w wielkim mieście” mówiący o kobiecej niezależności i swobodzie obyczajowej oraz wprowadzający reprezentację mniejszości seksualnych. Powstała książka „Świat Magdy M.” autorstwa Anity Nawrockiej i Pawła Trześniowskiego.

10. „Oficer” – TVP, 2005

Tytułowym bohaterem filmu jest podkomisarz Tomasz Kruszyński (Borys Szyc), członek Specjalnej Grupy Pościgowej Centralnego Biura Śledczego. Grupa ta przypadkowo wpada na trop transakcji wymiany fałszywych banknotów euro między emisariuszami syndykatu przestępczego z Francji a polską mafią. Postanawiają dokonać zakupu kontrolowanego. Pomaga im w tym właściciel lokalu, w którym ma zostać dokonana transakcja, gangster Topor. Wszystko przebiega zgodnie z planem dopóki do akcji nie wkracza kilku ludzi ubranych w mundury brygady antyterrorystycznej. Zabijają ludzi Topora oraz dwóch policjantów. Później znikają bez śladu razem z pieniędzmi używając sportowej łodzi. Dowódca grupy pościgowej CBŚ zostaje odwołany, na to stanowisko mianowana zostaje Aldona (Magdalena Różczka), była dziewczyna Kruszona. Razem z Rysiem, jej nowym partnerem i współpracownikiem Tomka, dochodzą do wniosku, że napad zorganizowany został przez świetnie wyszkolonych profesjonalistów.

Jedna z pierwszych dużych ról serialowych Borysa Szyca w duecie z Pawłem Małaszyńskim.