70 proc. Polaków pracuje stacjonarnie, a tylko 8 proc. zdalnie przez cały czas

W październikowym badaniu CBOS zapytał Polaków o sytuację zawodową pracowników. W obecnej edycji badania po raz pierwszy zapytano o pracę zdalną.

Kto korzysta z pracy zdalnej

Jak wynika z badania, praca zdalna jest rozwiązaniem, z którego korzysta zdecydowana mniejszość badanych. Zwłaszcza że odsetek osób deklarujących taką możliwość przez cały czas wynosi zaledwie 8 proc. Na ogół praca zdalna podejmowana jest w określonych okolicznościach (22 proc.), ustalanych z pracodawcą. Nadal większość badanych pracuje stacjonarnie (70 proc.).

Autorzy raportu wskazali, że z trybu pracy zdalnej najczęściej mogą korzystać przedstawiciele kadry kierowniczej i specjaliści z wyższym wykształceniem (75 proc.). Jednak nadal ponad połowa z nich ma taką możliwość tylko w określonych okolicznościach (57 proc.). Elastyczna organizacja pracy jest stosunkowo często akceptowalna w środowisku administracyjno-biurowym (54 proc.), ale również z reguły pod pewnymi warunkami (48 proc.). Najczęściej z pracy zdalnej przez cały czas mogą korzystać osoby pracujące na własny rachunek (21 proc.). Grupy społeczno-zawodowe, których charakter pracy niemal zupełnie uniemożliwia wykonywanie obowiązków w innym miejscu, to pracownicy usług, robotnicy i rolnicy.

Wyraźnie widać, zależnie od miejsca zamieszkania, różnice w możliwości korzystania z pracy zdalnej. W dużych i największych miastach praca zdalna częściej staje się elementem kultury organizacyjnej tamtejszych miejsc pracy. W miastach liczących ponad 500 tys. mieszkańców mniejszość badanych (39 proc.) deklaruje brak możliwości pracy zdalnej, np. w domu. Wśród mieszkańców małych i średnich miejscowości tryb pracy stacjonarnej jest codziennością ponad dwóch trzecich pracowników (odpowiednio 68 proc. i 69 proc.). Najrzadziej na wykonywanie obowiązków zawodowych zdalnie mogą liczyć mieszkańcy wsi – 83 proc. z nich w ogóle nie ma takiej możliwości.

Połowa pracujących (51 proc.) poświęca pracy zarobkowej 40 godzin tygodniowo, czyli dokładnie tyle, ile wynosi podstawowy wymiar czasu pracy (tzw. etat). Pracę w mniejszym wymiarze deklaruje 13 proc. respondentów, a 30 proc. podaje, że pracują więcej niż 40 godzin w tygodniu. Średni wynik dla ogółu badanych wynosi 42,6 godziny pracy tygodniowo. Choć wciąż wynik ten plasuje nas w czołówce najbardziej zapracowanych narodów, to w ostatnich kilkunastu latach zauważalna jest tendencja spadkowa. Warunki zatrudnienia na przestrzeni lat wyraźnie zmieniają się, a odsetek osób pracujących powyżej 40 godzin tygodniowo systematycznie maleje. Jeszcze 7 lat temu, w 2014 roku, 43 proc. badanych deklarowało, że praca zajmuje im łącznie więcej niż 40 godzin. W tegorocznym pomiarze notujemy wynik niższy o 13 punktów procentowych.

Mobilność zawodowa Polaków

Zbadano także mobilność zawodową Polaków. W minionych pięciu latach 28 proc. pracowników zmieniło miejsce pracy. Pod względem odsetka osób doświadczających mobilności zawodowej wynik nie zmienił się od ostatniego pomiaru w 2018 r. Różnice widać w liczbie takich doświadczeń. W ostatnich pięciu latach osoby zmieniające pracę robiły to średnio 1,69 raza, w poprzednich sondażach zmiany następowały częściej – średnio dwa razy w okresie pięciu lat.

Na zmianę zatrudnienia częściej decydowały się osoby z ośrodków miejskich liczących co najmniej 500 tys. mieszkańców, co jest związane z nieporównywalnie bardziej rozwiniętym rynkiem pracy. W tej grupie w ostatnich pięciu latach 48 proc. badanych zmieniło pracę. Różnice między dużymi aglomeracjami, a pozostałymi miejscowościami są wyraźne: poza największymi miastami odsetek zmieniających pracę nie przekracza 30 proc.

W raporcie wskazano również m.in., że nieco ponad połowa wszystkich badanych (54 proc.) deklaruje, że utrzymuje się z pracy zarobkowej, głównie pracując w pełnym wymiarze czasu (49 proc.). Częściej aktywni zawodowo są mężczyźni (62 proc.), badani w wieku od 25 do 54 roku życia (81 proc.) i osoby z wyższym wykształceniem (80 proc.).

W strukturze społeczno-zawodowej trzy grupy badanych stanowią ponad 50 proc. wszystkich aktywnych na rynku pracy. Są to: kadra kierownicza i specjaliści z wyższym wykształceniem (21 proc.), robotnicy wykwalifikowani (20 proc.) oraz pracownicy usług (14 proc.).

Najpopularniejszą formą zatrudnienia jest umowa o pracę na czas nieokreślony – na taki stosunek pracy wskazało 62 proc. badanych. Zdecydowanie niższe odsetki odpowiedzi uzyskały pozostałe formy świadczenia pracy: umowa o pracę na czas określony (15 proc.), własna działalność gospodarcza (14 proc.), własne gospodarstwo rolne (10 proc.) oraz umowa cywilnoprawna obejmująca umowę zlecenie (7 proc.) i umowę o dzieło (2 proc.). Pracę zarobkową bez formalnego potwierdzenie zatrudnienia realizuje 5 proc. badanych – dla 3 proc. pracujących jest to praca o charakterze stałym.

Badanie "Aktualne problemy i wydarzenia (378)" przeprowadzono w ramach procedury mixed-mode na reprezentatywnej imiennej próbie pełnoletnich mieszkańców Polski, wylosowanej z rejestru PESEL. Każdy respondent wybierał samodzielnie jedną z metod: wywiad bezpośredni z udziałem ankietera (metoda CAPI); wywiad telefoniczny po skontaktowaniu się z ankieterem CBOS (CATI), dane kontaktowe respondent otrzymywał w liście zapowiednim od CBOS; samodzielne wypełnienie ankiety internetowej, do której dostęp był możliwy na podstawie loginu i hasła przekazanego respondentowi w liście zapowiednim od CBOS.

We wszystkich trzech przypadkach ankieta miała taki sam zestaw pytań i strukturę. Badanie zrealizowano od 18 do 28 października 2021 r. na próbie liczącej 1157 osób (w tym: 56,4 proc. metodą CAPI, 27,4 proc. – CATI i 16,2 proc. – CAWI).