Przy zwolnieniu z VAT usług medycznych liczy się nie tylko rodzaj usług, ale także to, kto je świadczy

Część organów podatkowych wymaga od osób towarzyszących pacjentom w szpitalach udowodnienia, że ich stała obecność przy łóżku chorego była konieczna ze względów terapeutycznych. Dopiero wtedy godzą się na zwolnienie z odprowadzania podatku VAT za nocleg i wyżywienie dla tych osób. W praktyce oznacza to konieczność okazania wpisu takiego zalecenia lekarza w karcie pacjenta. Eksperci podkreślają jednak, że taki warunek nie wynika z ustawy o VAT, a interpretacje podatkowe trzeba ujednolicić.

– Przy zwolnieniu z VAT usług medycznych liczy się nie tylko rodzaj usług, ale także to, kto je świadczy – mówi Kalina Figurska-Rudnicka, doradca podatkowy, menedżer w MDDP Michalik Dłuska Dziedzic i Partnerzy. – Co do zasady, usługi takie podlegają zwolnieniu, jeśli świadczą je podmioty lecznicze, szpitale, samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej i podobne podmioty, które wykonują działalność leczniczą – w ramach wykonywania tej działalności. Usługi z zakresu opieki medycznej, które podlegają zwolnieniom, muszą służyć bądź profilaktyce, bądź zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu lub poprawie zdrowia.

Jak podkreśla ekspertka, problemem w praktyce jest często określenie, czy dany podmiot ma prawo korzystać z omawianego zwolnienia. Przykładem jest sprawa opodatkowania VAT od wyżywienia i usług noclegowych świadczonych osobom towarzyszącym pacjentowi w szpitalu. Dyrektorzy izb skarbowych w interpretacjach podatkowych zajmują często stanowisko, w myśl którego warunkiem uznania zwolnienia z tego podatku jest istnienie zalecenia lekarskiego o konieczności obecności tych osób ze względów terapeutycznych. W praktyce oznacza to, że żeby skorzystać ze zwolnienia od VAT tego rodzaju usług, trzeba okazać wpis takiego zalecenia w karcie pacjenta.

– Jeżeli mamy do czynienia z usługami polegającymi na wynajmowaniu łóżek lub wyżywieniu osób, które towarzyszą pacjentom w trakcie hospitalizacji, to ustawa o VAT nie zawiera określenia tego rodzaju usług, więc należy je uznać za znajdujące się w kategorii usług ściśle związanych z usługami opieki medycznej, jeżeli ewentualnie mają one korzystać ze zwolnienia – wyjaśnia ekspertka.

Dodaje, że obowiązek posiadania zalecenia lekarskiego wpisanego do karty pacjenta, nie wynika wprost z ustawy o VAT.

– Nie do końca można się zgodzić z takim rozstrzygnięciem, które mówi, że istnienie zalecenia lekarskiego jest warunkiem zastosowania zwolnienia dla usług wynajmu łóżek czy żywienia osób towarzyszącym pacjentom. Natomiast niewątpliwie takie zalecenia lekarskie, czy to w formie zapisów w karcie pacjenta, czyli w historii choroby, czy w postaci takiego zalecenia otrzymanego na jakiejkolwiek kartce poświadczonej pieczątką lekarza, może być pomocne. W 2005 r. Europejski Trybunał Sprawiedliwości uznał, że usługi te nie korzystają ze zwolnienia, jednak mogą z niego skorzystać wyłącznie w sytuacji, kiedy są niezbędne do osiągnięcia celu terapeutycznego – podkreśla Kalina Figurska-Rudnicka.

Ekspertka radzi osobom towarzyszącym pacjentom, które otrzymały od szpitali fakturę za usługi noclegu i wyżywienia, aby poprosiły lekarza prowadzącego o wpisanie w kartę choroby informacji, że ich obecność jest uzasadniona ze względu na cele terapeutyczne.

Mniejsze wątpliwości budzi opodatkowanie VAT usług noclegu i wyżywienia dla opiekunów hospitalizowanych dzieci. W takim wypadku organy podatkowe podkreślają w interpretacjach podatkowych, że jeśli pobyt w szpitalu opiekunów hospitalizowanych dzieci zmierza do osiągnięcia celu terapeutycznego, usługi zakwaterowania i wyżywienia, świadczone przez szpitale tym opiekunom i osobom towarzyszącym, korzystają ze zwolnienia od podatku jako ściśle związane z opieką medyczną.

Rzecznik Praw Obywatelskich zwróciła się do wicepremiera, ministra finansów Jacka Rostowskiego o zajęcie stanowiska w tej sprawie.

– Słusznie Rzecznik Praw Obywatelskich prosi ministra finansów o wyjaśnienie sytuacji, bo żaden przepis nie wskazuje wprost, że zalecenia lekarskie, np. wpis w karcie choroby pacjenta, są konieczne, aby zwolnienie zastosować. Urzędy skarbowe każdą tego typu sprawę powinny traktować indywidualnie. Te szpitale, a jest ich pewna liczba, które dostały oceny swojego stanowiska w postaci interpretacji przepisów, gdzie minister finansów zgodził się, że tego rodzaju usługi – pod pewnymi warunkami – mogą być zwolnione z VAT, na pewno takich faktur z VAT wystawiać nie będą – reasumuje Kalina Figurska-Rudnicka.