Rosja ma mało zdywersyfikowaną strukturę eksportu

Analitycy PIE zwrócili uwagę, że tzw. popyt finalny UE, USA, Japonii i Wielkiej Brytanii na towary i usługi zawierające rosyjską wartość dodaną odpowiada za ok. 14 proc. PKB Rosji, a po uwzględnieniu Turcji, Korei Płn. i Kanady - do 16 proc. Oznacza to, że taka część rosyjskiego PKB dociera do państw Zachodu bezpośrednio lub pośrednio.

Bardzo wysoki udział Chin w tworzeniu rosyjskiego PKB

Wskazano, że popyt państw UE na towary i usługi zawierające wartość dodaną wytworzoną w Rosji sięga ok. 10 proc. - największy jest w Niemczech (2,2 proc.), Włoszech i Francji (po 1 proc.). Polska odpowiada za 0,8 proc. rosyjskiego PKB. Eksperci zwrócili uwagę, że bardzo wysoki udział Chin w tworzeniu rosyjskiego PKB wynika z dużego eksportu ropy naftowej z Rosji oraz z faktu, że w Państwie Środka "konsumowane są dobra zawierające rosyjską wartość dodaną wytworzone nie tylko w Chinach, lecz także w innych krajach, np. niemieckie samochody, amerykańskie maszyny".

W ujęciu wartości dodanej, produkty i usługi związane z samymi surowcami energetycznymi, eksportowane z Rosji i trafiające finalnie do UE stanowią 58 proc. rosyjskiej wartości dodanej dostarczanej z Rosji do UE. "Stanowi to aż jedną piątą całej wartości dodanej wyeksportowanej przez Rosję" - wskazano.

Analitycy zwrócili uwagę, że dla UE średni odsetek PKB wytwarzany przez popyt finalny Rosji na dobra i usługi zawierające unijną wartość dodaną wynosi średnio ok. 0,7 proc. "To oznacza, że wrażliwość na retorsje i utrudnienia w eksporcie do Rosji wpłyną w ograniczonym stopniu na unijną gospodarkę" - oceniono.

Cypr zależy od Rosji

W największym stopniu od rosyjskiej gospodarki uzależniony jest Cypr, "którego 5,6 proc. PKB jest wytwarzane dzięki popytowi finalnemu Rosji na towary i usługi zawierające cypryjską wartość dodaną". Jak wyjaśniło PIE, w głównej mierze wynika to z inwestycji i usług finansowych – Cypr jest bramą do UE dla rosyjskiego kapitału.

"80 proc. wartości dodanej Cypru trafiającej do Rosji mieści się w sektorach usługowych" - stwierdzono. Dodano, że oznacza to, iż Cypr w dużej mierze już poniósł koszty nałożonych sankcji na rosyjski sektor bankowy. "W mniejszym stopniu obawy powinien budzić zakaz eksportu i importu towarów" - oceniono. Zauważalne (ponad 2-proc.) uzależnienie odnotowują też państwa bałtyckie oraz Bułgaria. Natomiast Rosja ma znikome znaczenie w gospodarkach brytyjskiej i amerykańskiej.

Przypomniano, że Unia Europejska jest największym odbiorcą rosyjskich towarów. W 2020 r. do UE trafiło 33,8 proc. rosyjskiego eksportu - ponad dwukrotnie więcej niż do Chin (15 proc.). Do Wielkiej Brytanii eksportowane jest kolejne 6,9 proc. rosyjskiej produkcji, a do USA 3,3 proc.

Eksperci zwrócili uwagę, że Rosja ma mało zdywersyfikowaną strukturę eksportu. "2021 r. ponad 75 proc. eksportu stanowiło zaledwie 5 grup produktów: ropa naftowa i gaz, koks i produkty rafinacji ropy naftowej, metale, chemikalia i produkty chemiczne oraz węgiel" - podano. PIE wyliczyło, że objęcie embargiem importowym przez UE tych produktów zmniejszyłoby rosyjski eksport towarów o 135 mld euro.

Według PIE największe straty dla budżetu Rosji przyniosłyby sankcje związane z uderzeniem w eksport ropy i gazu. W 2021 r. zyski z eksportu ropy i gazu zapewniły 36 proc. wpływów do rosyjskiego budżetu, a w poprzednich latach ten udział był często większy. Zdaniem analityków sankcje powinny uderzać też w inne dochodowe towary eksportowe - m.in. metale szlachetne i półszlachetnie, stal i żelazo, nawozy.

"Badania wzajemnych uzależnień gospodarek Rosji i UE wskazują, że gospodarka Rosji ucierpi w wyniku takich sankcji znacznie bardziej niż Europa w przypadku ewentualnych retorsji" - podsumowano.