RPO interweniuje ws. wykluczenia niesłyszących z przekazu TVP

Informacja o interwencji ws. wykluczenia z przekazu medialnego Telewizji Polskiej osób niesłyszących i niedosłyszących pojawiła się na oficjalnej stronie biura Rzecznika Praw Obywatelskich w piątek. Wskazano, że 15 sierpnia 2021 roku, w trakcie państwowych obchodów Święta Wojska Polskiego i rocznicy Bitwy Warszawskiej nie zapewniono tłumaczenia relacji na język migowy.

Autorzy komunikatu zamieszczonego na stronie internetowej RPO wskazują także na artykuł 32 ust. 2 Konstytucji. Informuje on o tym, że "nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny". Ustęp 1 z kolei stanowi, że "wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne".
Z kolei zgodnie z artykułem 18a ust. 1 ustawy o radiofonii i telewizji, obowiązkiem nadawców telewizyjnych jest zapewnienie osobom niepełnosprawnym ze względu na dysfunkcję narządu słuchu lub wzroku, pełnego dostępu do treści audycji. Udogodnienia te powinny stanowić co najmniej 50 procent czasu kwartalnego danego programu, nie licząc czasu emisji reklam i telesprzedaży.

Osoby niesłyszące wykluczone z przekazu TVP. RPO interweniuje

"Zgodnie z rozporządzeniem, udział poszczególnych rodzajów udogodnień dla osób niepełnosprawnych w kwartalnym czasie nadawania programu  zawierających nie mniej niż 50% audycji informacyjnych lub publicystycznych, w roku 2020 i 2021 wynosi 22% napisów dla niesłyszących oraz 3% tłumaczenia na język migowy" -  zastrzega Wiącek w dokumencie skierowanym do Jacka Kurskiego.

Poprzez wyżej wspomniane udogodnienia rozumiane są takie rozwiązania, jak tłumaczenia na język migowy oraz stosowanie napisów. Ponadto na nadawcy spoczywa obowiązek informowania odbiorców o terminie emisji takiej audycji i czasie jej trwania, oraz rodzaju zastosowanych podczas niej udogodnień.

RPO podkreśla jednak, że audiodeskrypcja nie może w każdym przypadku stanowić równać się tłumaczeniu na język migowy. W przypadku stosowania napisów trzeba m.in. zadbać o ich odpowiednią wielkość, widoczność i częstotliwość.

RPO pisze list do prezesa TVP Jacka Kurskiego

Zdaniem RPO, stacje telewizyjne w dużym zakresie nadal nie biorą pod uwagę potrzeb osób niedosłyszących i niesłyszących. Wiele audycji bardzo rzadko zawiera napisy. Rzadko też mamy do czynienia z obecnością. W przypadku tłumaczenia na język, ważna jest np., odpowiednia mimika i gesty osoby tłumaczącej. A i tutaj - jak wskazuje RPO - pojawią się niedociągnięcia.
Można w tym kontekście wskazać co najmniej kilka. Nierzadko sylwetka tłumacza lub tłumaczki jest zbyt mało widoczna. Audiodeskrypcja z kolei może być przysłaniana przez elementy obrazu.

Niedociągnięcia te powodują m.in. na poczucie wykluczenia z życia społecznego u osób niedosłyszących i niesłyszących. Fakt, że docierają do nich jedynie cząstkowe informacja, nie idzie również w parze z zachęcaniem tych osób do podejmowania aktywności obywatelskich – wskazywał rzecznik.

"Jeśli dana audycja jest nadawana na kilku programach jednocześnie, a nie wszystkie zawierają tłumaczenie na język migowy, szczególnie istotne jest przekazanie informacji, w którym kanale jest zapewnione tłumaczenie. Informacja ta powinna być wyraźnie wyeksponowana, np. w ogłoszeniach nadawcy, w Elektronicznym Przewodniku po Programach (EPG) lub w internecie" - czytamy.

Opublikowano również pełną treść interwencji Rzecznika Praw Obywatelskich. W liście skierowanym do prezesa zarządu TVP S.A. Marcin Wiącek pyta Jacka Kurskiego między innymi o to, jakie dokładnie podjęto w związku z udostępnieniem transmisji wspomnianych wyżej uroczystości dla osób z dysfunkcją narządu słuchu.

RPO wezwał również Jacka Kurskiego do ujawnienia liczby skarg, które w 2021 roku wpłynęły z powodu braku dostępności programów TVP oraz treści zawartych na platformie streamingowej VOD dla osób z niepełnosprawnościami. Rzecznik wzywa też do odpowiedzi na pytanie, jakie działania w związku z tym podjęto.

"Rzecznik Praw Obywatelskich otrzymał skargę w sprawie braku zapewnienia tłumaczenia na polski język migowy uroczystości Święta Wojska Polskiego i rocznicy Bitwy Warszawskiej w dniu 15 sierpnia 2021 r. skarżący wskazują, że przekaz pozostawał dla nich niedostępny, a bariery komunikacyjne sprawiły, że poczuli się wykluczeni z uczestnictwa w obchodach tak ważnych wydarzeń państwowych" - zwraca się Marcin Wiącek do szefa TVP.

"Dostępność stanowi dla osób z niepełnosprawnościami warunek wstępny prowadzenia samodzielnego życia oraz pełnego uczestnictwa w życiu społecznym na równych z innymi zasadach. Co istotne, osoby z niepełnosprawnościami powinny mieć zapewniony dostęp do środków komunikacji, w tym technologii i systemów informacyjno- komunikacyjnych, powszechnie dostępnych lub powszechnie zapewnianych, zarówno na obszarach miejskich, jak i wiejskich, na zasadzie równości z innymi osobami" - zauważa RPO.

RPO wzywa Jacka Kurskiego do ujawnienia liczby skarg na TVP w 2021 r. "Jakie działania został podjęte?"

"Biorąc pod uwagę powyższe, działając na podstawie art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich (Dz. U. z 2020 r. poz. 627, ze zm.), zwracam się do Pana Prezesa z uprzejmą prośbą o poinformowanie, jakie działania zostały podjęte w celu zapewnienia dostępności transmisji z uroczystości państwowych dla osób z niepełnosprawnościami, w tym transmisji z uroczystych obchodów Święta Wojska Polskiego i rocznicy Bitwy Warszawskiej w dniu 15 sierpnia 2021 r. Będę również wdzięczny za informację o ilości otrzymanych skarg w 2021 r. w związku z brakiem zapewnienia dostępności programów TVP oraz materiałów zamieszczanych na serwisie VOD należącym do Telewizji Polskiej dla osób z różnymi niepełnosprawnościami oraz jakie działania zostały podjęte w związku z otrzymanymi skargami" - kwituje Rzecznik Praw Obywatelskich.

O stanowisko w tej sprawie zapytaliśmy Telewizję Polskę. Do chwili publikacji artykułu nie uzyskaliśmy jednak odpowiedzi.