Zasada rozstrzygania niejasnych przepisów na korzyść obejmuje również płatnika

Od 1 stycznia tego roku wszedł w życie nowy przepis Ordynacji podatkowej. Jest to art. 2a, który mówi, że „niedające się usunąć wątpliwości co do treści przepisów prawa podatkowego rozstrzyga się na korzyść podatnika”. O wprowadzenie tej zasady do prawa podatkowego w ubiegłym roku został stoczony prawdziwy bój.

Przepis nie tylko dla podatnika
Resort finansów wydał interpretację ogólną (z dnia 29 grudnia 2015 r., sygnatura PK4.8022.44.2015), która wyjaśnia, jak ten przepis należy rozumieć. Sama norma prawna jest bowiem na tyle enigmatyczna, że jej stosowanie bez wyjaśnień musiałoby sprawiać wiele trudności i podatnikom, i organom skarbowym.

Przede wszystkim resort wskazał, że przepis dotyczy wyłącznie przepisów prawa, a nie wątpliwości co do stanu faktycznego. Innymi słowy, odnosi się do przepisów, dotyczących działania podatnika, a nie do samego jego postępowania. Stan faktyczny bowiem – jak przypomniał resort – powinien zostać ustalony w trakcie postępowania podatkowego.

Resort zwrócił także uwagę, że choć w przepisie jest mowa wyłącznie o podatniku, to jednak obejmuje on także inne podmioty. „Nie ma jednak żadnych uzasadnionych powodów, które uniemożliwiałyby stosowanie tego przepisu także w sprawach innych podmiotów obciążanych obowiązkami wynikającymi z przepisów prawa podatkowego - płatników, inkasentów, następców prawnych podatnika czy osób trzecich odpowiedzialnych za cudze zobowiązania podatkowe” – czytamy w wykładni. Wg resortu, skoro przepis wymaga, aby prawo podatkowe było jasne i zrozumiałe dla podatnika, to powinno być także jasne i zrozumiałe dla innych podmiotów, będących w relacji z organami skarbowymi.

Podatnik wybierze swoją korzyść
Według wykładni resortu, samo brzmienie przepisu nie sugeruje, że stosowanie art. 2a Ordynacji podatkowej jest ograniczone do postępowania podatkowego. Jednakże skoro rozstrzygnięcia w sprawach podatkowych są dokonywane w drodze postanowień, wydawanych przez organy skarbowe, to w ten sam sposób powinny zapadać decyzje, czy w konkretnym przypadku istnieją bądź nie niedające się usunąć wątpliwości co do treści prawa podatkowego. A więc podatnik (czy inny podmiot zainteresowany) będzie uzyskiwał decyzję dotyczącej niejasności prawa.

Jako że ustawa nakazuje rozstrzyganie wątpliwości na korzyść podatnika, to należy uznać, że korzyścią jest „optymalne dla niego rozwiązanie prawne spośród tych, które zarysowały się w trakcie wykładni przepisu. To, jakie rozwiązanie jest korzystniejsze dla podatnika, wskazuje sam podatnik np. dokonując rozliczenia w treści deklaracji podatkowej albo prezentując swoje stanowisko w tym zakresie w toku postępowania podatkowego.” Możliwe jest, że w trakcie postępowania wyłoni się więcej niż jedna korzystna dla podatnika interpretacja przepisów. Wówczas to podatnik winien wskazać, co uważa za najbardziej optymalne dla siebie rozwiązanie. Przy czym korzyść dla jednego podatnika nie oznacza, że w podobnych sprawach urzędy będą musiały zawsze wybierać to samo rozwiązanie.

Decyzje pod kontrolą sądów
Resort chce, aby w razie wydania decyzji, że w danej kwestii nie ma zastosowania art. 2a, organ musiał tę opinię uzasadnić. A więc nie tylko powinien wyjaśnić, jakiej interpretacji dokonał (będzie mógł się opierać nie tylko na treści polskich przepisów i orzeczeń, ale także np. na wyrokach TSUE), ale musi wskazać, czemu podatnik się mylił. To pozwoli także na kontrolowanie decyzji w sprawie stosowania lub niestosowania art. 2a przez sądy administracyjne.

Marek Siudaj, Tax Care