Wprowadzenie interoperacyjnego systemu elektronicznego poboru opłat na wszystkich autostradach ułatwi Polsce wdrażanie unijnego systemu (EETS). Możliwość przejazdu z jednym urządzeniem pokładowym przez autostrady UE będzie bowiem dotyczyła tylko dróg, gdzie opłaty można uiszczać elektronicznie. Dziś w Polsce są to tylko autostrady zarządzane przez GDDKiA. Eksperci liczą, że dojdzie do porozumienia z prywatnymi koncesjonariuszami. Wdrożenie EETS to nie tylko wygoda dla kierowców, lecz także konieczność – brak systemu może wiązać się z nałożeniem na Polskę.

Program budowy dróg krajowych na latach 2014–2023 w obecnej postaci jest mało realny do wykonania – uważa Barbara Dzieciuchowicz z Ogólnopolskiej Izby Gospodarczej Drogownictwa. Resort infrastruktury i budownictwa pracuje nad jego urealnieniem, przede wszystkim nad kwestią finansowania inwestycji. Zapowiada też zajęcie się kwestią systemu opłat za drogi. We wtorek rząd przyjął nowe przepisy dotyczące definicji europejskiej usługi opłaty elektronicznej.

W ubiegłym tygodniu Komisja Europejska wezwała Polskę do dostosowania przepisów dotyczących definicji europejskiej usługi opłaty elektronicznej. Polska ma już trzyletnie opóźnienie we wdrażaniu ujednoliconego systemu poboru opłat drogowych w krajach UE (EETS). To rozwiązanie umożliwiłoby przewoźnikom uiszczanie opłat za pomocą jednego urządzenia pokładowego.

Nowe technologie sprzyjają wzmacnianiu bezpieczeństwa. Systemy monitoringu czy drony mogą być wykorzystywane w prewencji i do wykrywania przestępstw. Takim narzędziem może być również viaTOLL, czyli elektroniczny system poboru opłat. Gdyby sieć płatnych dróg była bardziej rozbudowana na wschodzie kraju, to mogłaby stanowić ważne wsparcie dla służb celnych.

Rządowe decyzje dotyczące otwarcia bramek na autostradach w czasie wakacyjnych przejazdów to zagranie PR-owskie – ocenia Adrian Furgalski. Jego zdaniem politycy powinni zabrać się za rozwiązanie problemu i na stałe zmienić system poboru opłat na taki, który usprawni podróżowanie.

Opłaty za przejazd autostradami kierowcy wnoszą na bramkach, a każda droga ma inny system poboru, czasami nawet różni się on na poszczególnych odcinkach. Zdaniem Adriana Furgalskiego z Zespołu Doradców Gospodarczych TOR nic nie stoi na przeszkodzie, by wprowadzić jednolity elektroniczny systemu poboru na wszystkich, także koncesyjnych, autostradach w Polsce. Takie rozszerzenie kosztowałoby około 20 mln zł, czyli tyle, ile wyniosły wydatki związane z podniesieniem szlabanów na A1 w ubiegłe wakacje.

Jednolity elektroniczny system poboru opłat na krajowych autostradach nie tylko ułatwiłby podróż kierowcom, lecz także mógłby zwiększyć efektywność wykorzystania autostrad, a tym samym przyniósł dodatkowe wpływy Skarbowi Państwa. Choć eksperci oceniają, że nie ma przeszkód prawnych, technicznych i finansowych, by rozszerzać system i likwidować bramki, to nadal nie wiadomo, kiedy będzie to możliwe. Ich zdaniem również system viaTOLL nie jest rozbudowywany w takim tempie, w jakim powinien.

W przyszłe wakacje możliwe jest wdrożenie pilotażowego elektronicznego systemu poboru opłat na polskich autostradach. Pomimo zmiany na stanowisku ministra infrastruktury i rozwoju zamiar odejścia od przestarzałego, manualnego systemu poboru opłat wciąż jest aktualny. Pierwszym krokiem mogłaby być likwidacja nieczynnych jeszcze placów poborów opłat.

W ciągu trzech miesięcy liczba użytkowników samochodów osobowych korzystających z elektronicznego systemu opłat viaAUTO wzrosła ponad dwukrotnie, a na autostradzie A4 płatności viaAUTO to już 6 proc. wszystkich opłat. Największy wpływ na rekordowo duże i wciąż rosnące przychody z systemu e-myta mają rozszerzenia sieci dróg płatnych.

1 września zostanie poszerzona sieć dróg płatnych dla samochodów ciężarowych. W przyszłym tygodniu do systemu viaTOLL zostanie włączonych około 264 km tras różnych kategorii. Miesiąc później płatna sieć powiększy się o kolejne 58 km.

Już jest nowa organizacja ruchu w czterech punktach poboru opłat na autostradach A2 i A4. Kierowcy osobówek korzystający z elektronicznego systemu viaAUTO mogą już przejeżdżać przez specjalne bramki, które pozwalają ominąć korki. Ich przepustowość jest nawet dwukrotnie wyższa niż tych z obsługą manualną. Ruch mają usprawnić także nowe oznakowania tuż przed bramkami, a także oznakowania wyprzedzające.

Za niecałe dwa lata z autostrad znikną bramki punktów poboru opłat i zostaną zastąpione przez system elektroniczny. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad zapłaci wprawdzie 8 mln zł kary za zerwanie kontraktu na rozbudowę punktów na autostradzie A4 między Wrocławiem a Gliwicami, ale dzięki temu państwo zaoszczędzi ponad 70 mln zł z niepotrzebnej inwestycji. Do 2018 r. korzyści z automatycznego poboru opłat mogą sięgnąć prawie 1 mld zł. Nie zmienią się stawki za przejazd autostradami.

W przyszłym roku system viaTOLL zostanie powiększony o kolejnych 600 km nowych dróg. Ma przynieść ponad 1,7 mld zł przychodów. Przedstawiciele GDDKiA podkreślają, że system spełnia swoje zadanie. Zapowiadają też przeprowadzenie na początku przyszłego roku przetargu na projektanta Ogólnokrajowego Systemu Zarządzania Ruchem, którego viaTOLL ma być częścią.

Na początku przyszłego roku GDDKiA chce rozpocząć wybór konsultanta wdrożenia Krajowego Systemu Zarządzania Ruchem. Pierwsze projekty finansowe z instrumentu „Łącząc Europę” rozpoczną się w 2015 r. Na razie działa strona internetowa, na której GDDKiA prezentuje dokumenty i specyfikacje dla dostawców. Ma to ułatwić stworzenie spójnego systemu.

Najwyższa Izba Kontroli skrytykowała błędy w sposobie naliczania kar dla kierowców w systemie elektronicznego poboru opłat viaTOLL. Brak zmiany przepisów, mimo znanych od dawna błędów, uciążliwych dla kierowców, to dowód na niesprawność instytucji publicznych – uważa Andrzej Sadowski z Centrum im. Adama Smitha.

Użytkownicy dróg powinni w większym stopniu ponosić koszty ich utrzymania – uważa Bank Światowy. Jednym z pomysłów na utrzymanie infrastruktury mogłoby być rozszerzenie opłat za przejazd nie tylko dla samochodów ciężarowych, ale także osobowych, zwłaszcza w miastach.

Resort transportu rozmawia z koncesjonariuszami autostrad na temat wprowadzenia wspólnego elektronicznego systemu poboru opłat. Niezbędne są do tego zmiany przepisów prawa. Ministerstwo podkreśla jednak, że nie ma możliwości wprowadzenia wspólnego cennika lub kategoryzacji pojazdów, lecz można jedynie ujednolicić technicznie sposób płatności.

Resort transportu przygotował projekt nowelizacji przepisów o poborze opłat na drogach. Zmiany dotyczyć będą kar. Sprecyzowane zostanie, kiedy ukarany zostanie kierowca, a kiedy przewoźnik, o co od dawna apelują eksperci i użytkownicy dróg. Zmiany będą też dotyczyć częstotliwości nakładania kar. W ciągu jednego dnia za przewinienie będzie można dostać tylko jedną karę.

Jeszcze w tym roku sieć płatnych dróg viaTOLL powiększy się o kolejne odcinki. Do systemu włączonych zostanie 400 kilometrów nowych dróg krajowych, ekspresowych i autostrad. – System się sprawdził, generując znaczne przychody – ocenia Jolanta Kijoch z Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad. Po dwóch latach funkcjonowania system wygenerował blisko 2 mld zł. Zebrane w ten sposób pieniądze zasilają konto Krajowego Funduszu Drogowego.

Kolejne kilometry dróg krajowych i autostrad zostaną objęte elektronicznym systemem poboru opłat. - Najbliższe rozszerzenie będzie miało miejsce na początku przyszłego roku - mówi Marek Cywiński, dyrektor generalny Kapsch Telematic Services, operatora systemu. Dziś viaTOLL działa już na blisko 2 tys. kilometrów. Za pięć lat ma być ich trzy razy więcej. Resort transportu i GDDKiA do e-myta chcą włączyć także prywatne odcinki autostrad. Rozmowy trwają.