Jakość paliw na stacjach: minimalna poprawa, olej napędowy częściej kwestionowany niż benzyna

Inspekcja Handlowa sprawdza cztery rodzaje paliw ciekłych dostępnych na rynku: olej napędowy, benzynę, gaz LPG i biopaliwa. W czasie pierwszej kontroli w 2003 r. odsetek próbek paliw ciekłych niespełniających wymogów jakościowych wyniósł 30 proc. W kolejnych latach ilość nieprawidłowości stwierdzanych u przedsiębiorców wybranych losowo znacząco spadła i od 2015 r. utrzymuje się na poziomie poniżej 3 proc.

Kontrola jakości paliw ciekłych odbywa się dwutorowo. Po pierwsze, na stacjach wybranych losowo. Po drugie, IH sprawdza tych przedsiębiorców, wobec których były skargi lub informacje od organów ścigania albo u których poprzednie kontrole wykazały nieprawidłowości. Łącznie, biorąc pod uwagę stacje wybrane losowo oraz wytypowane na podstawie skarg, wymagań jakościowych nie spełniło 3,71 proc. próbek.

W przypadku losowo pobranych próbek paliw ciekłych w 2018 r. wymagań nie spełniało 1,9 proc. (rok wcześniej – 2,34 proc.). Podobnie jak w 2017 r., nieprawidłowości rzadziej dotyczyły benzyny (0,75 proc.) niż oleju napędowego (3,4 proc). Próba losowa była nieznacznie większa niż w poprzednim roku: łącznie inspektorzy zbadali 947 próbek pobranych na 947 stacjach.

Największe nieprawidłowości wystąpiły w województwach kujawsko-pomorskim (7,69 proc. zbadanych próbek) i mazowieckim (4,72 proc.). Natomiast w województwach małopolskim, opolskim, podkarpackim, pomorskim, świętokrzyskim, warmińsko-mazurskim i wielkopolskim nie zakwestionowano żadnej z próbek.

Przeprowadzone w 2018 r. losowe badania jakości gazu skroplonego (LPG) wykazały nieprawidłowości w przypadku 1,43 proc. sprawdzonych próbek (rok wcześniej było to 2,14 proc.).

W przypadku stacji, na które skarżyli się kierowcy, wytypowanych przez organy ścigania oraz tych, na których w poprzednich latach stwierdzono nieprawidłowości, z pobranych 664 próbek oleju napędowego i benzyny na 575 stacjach inspektorzy zakwestionowali 6,63 proc. (nastąpiło pogorszenie, bo rok wcześniej było to 3,76 proc.). Zastrzeżenia częściej dotyczyły oleju napędowego – 9,98 proc. próbek (rok wcześniej – 4,49 proc.). W przypadku benzyny, kontrola w 2018 r. ujawniła dużo mniej nieprawidłowości (0,82 proc.) niż rok wcześniej (2,56 proc.). W ramach kontroli gazu LPG inspektorzy zakwestionowali 2 proc. próbek, a więc nastąpiła poprawa w stosunku do 2017 r., gdy było to 4,55 proc. Najwięcej odstępstw od wymagań jakościowych paliw ciekłych było w województwach: kujawsko-pomorskim (18,52 proc.), zachodniopomorskim (17,54 proc.) i wielkopolskim (10 proc.).

Najczęściej kwestionowanymi parametrami w przypadku oleju napędowego były: tzw. stabilność oksydacyjna, czyli odporność na utlenianie podawana w godzinach oraz zbyt niska temperatura zapłonu. Utlenianie objawia się mętnieniem paliwa i powstawaniem osadów żywicznych w zbiorniku i systemie zasilania. Prowadzić to może m.in. do zatykania filtrów paliwa, zanieczyszczenia zaworów wtryskowych oraz innych usterek w różnych elementach układu paliwowego. Zbyt niska temperatura zapłonu stwarza niebezpieczeństwo wybuchu oparów oleju podczas nalewania paliwa z dystrybutora do baku.

W zakresie benzyny badania najczęściej ujawniały przypadki niedotrzymania wartości określonych dla parametru prężność par. Niespełnienie tego parametru może mieć wpływ na pogorszenie pracy silnika. Może on dławić się i gasnąć. Drugim najczęstszym uchybieniem było niedotrzymanie wymagań RON – badawczej liczby oktanowej. Zbyt niska liczba oktanowa może być powodem występowania w silniku spalania stukowego, co oznacza nieprawidłowy przebieg spalania, powodujący głośną i nierównomierną pracę silnika oraz większe zużycie paliwa.

Z kolei w przypadku gazu LPG zastrzeżenia dotyczyły złych wyników badania działania korodującego na miedź oraz przekroczenia dopuszczalnego poziomu całkowitej zawartości siarki, co grozi korozją niektórych elementów silnika.

W 2018 r. Inspekcja Handlowa wydała 18 decyzji o wycofaniu z obrotu paliw, które nie spełniały norm, oraz przekazała do Urzędu Regulacji Energetyki informacje dotyczące 77 stacji paliw, gdzie inspektorzy stwierdzili naruszenie warunków udzielonych koncesji na obrót paliwami ciekłymi oraz przepisów prawa energetycznego. Prezes URE może nałożyć karę na tych przedsiębiorców, którzy naruszają warunki koncesji, sprzedając paliwa niewłaściwej jakości.

Ponadto Inspekcja Handlowa skierowała 44 zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa do prokuratur. Dotychczas wszczęły one dochodzenia w 35 przypadkach, z których do sądów skierowały 1 akt oskarżenia, 23 sprawy umorzyły m.in. z powodu braku znamion przestępstwa, a w dwóch przypadkach odmówiły wszczęcia postępowania. Prokuratura skierowała 1 akt oskarżenia do sądu. W 9 przypadkach zawiadomienia nie zostały jeszcze rozpatrzone przez prokuratury i sądy. Obowiązujące przepisy przewidują surowe sankcje za obrót paliwem złej jakości: grzywnę w wysokości do 1 mln zł lub karę pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat.

Są już także pierwsze wyniki kontroli jakości paliw przeprowadzonych w 2019 r. Dotyczą one zarówno przedsiębiorców wybranych losowo, jak i tych, na których  były skargi. Od 1 stycznia do 31 marca Inspekcja Handlowa pobrała i zbadała łącznie 425 próbek paliw ciekłych, w tym 225 próbek oleju  napędowego i 200 próbek benzyn. 10 próbek paliw ciekłych (2,35 proc.) nie  spełniało wymagań jakościowych, w tym 8 próbek ON (3,56 proc.) i 2 próbki  benzyn (1 proc.). W przypadku gazu skroplonego (LPG) do 31 marca 2019 r. pobrano i zbadano 85 próbek. 2 próbki nie spełniały wymagań, co stanowi 2,35%.

Listę stacji i hurtowni paliw skontrolowanych przez Inspekcję Handlową na zlecenie UOKiK można znaleźć na stronie internetowej urzędu na specjalnie przygotowanej mapie. Można tu znaleźć stacje i hurtownie w konkretnej miejscowości. Pod mapą znajduje się legenda wyjaśniająca symbole i litery użyte w tabelach. Litera D oznacza, że próbka spełnia wymagania jakościowe (parametry) określone w przepisach prawa.