Polacy nie chcą płacić za informacje w internecie. Zaufanie do medium uzależniamy od wiedzy na temat światopoglądu redakcji

Jednym z poruszonych w tegorocznym badaniu Press Club Polska zagadnień był obiektywizm mediów. 48 proc. badanych wierzy w istnienie mediów obiektywnych i neutralnych światopoglądowo - takich, które tylko informują, nie narzucając punktu widzenia. Przeciwnego zdania jest 37 proc. ankietowanych, 15 proc. nie udzieliło zaś jednoznacznej odpowiedzi. Najbardziej sceptyczni wobec idei obiektywnych mediów okazują się respondenci w wieku 45-49 lat.

46 proc. Polaków uzależnia zaufanie do medium od wiedzy na temat światopoglądu jego redakcji (przeciwnego zdania jest 42 proc.). Poglądy redakcyjne są ważne najbardziej dla mieszkańców największych miast (powyżej 500 tys. mieszkańców) oraz dla osób z wyższym wykształceniem mniej liczą się dla ankietowanych z wykształceniem podstawowym. Z czego wynika fakt, że niemal połowa Polaków ufa mediom w zależności od wiedzy na temat światopoglądu redakcji?

- Aby to wyjaśnić, zacznijmy od innego wyniku badania, które pokazuje ile w Polsce jest – mówić umownie – „cyników" a ile „idealistów" - wyjaśnia dla portalu Wirtualnemedia.pl dr Grzegorz Lewicki, autor raportu. - Na pytanie o to, czy mogą istnieć w pełni obiektywne i neutralne media, nie wpływające na punkt widzenia - 48 proc. badanych odpowiada „tak", a  – bo 37 proc. „nie". Reszta nie wie. I nie ma się co tej reszcie dziwić, bo to wielkie pytanie w czasach, w których już sam tylko dobór neutralnie przekazywanych informacji (agenda setting) oznacza pomijanie innych, a przez to kształtowanie opinii odbiorców w jakimś kierunku! W każdym razie więcej Polaków jest idealistami, czyli wierzy, że ideał obiektywnych i neutralnych mediów jest możliwy do zrealizowania. Przewaga idealistów nad cynikami chyba całkiem dobrze o nas świadczy jako o społeczeństwie - komentuje dr Lewicki.

Zdaniem naszego rozmówcy, kluczowe dla zrozumienia tej części badania jest rozróżnienie ankietowanych na "cyników" i "idealistów".

- Dlaczego więc tak dużo, bo 46 proc. uzależnia zaufanie do mediów od znajomości światopoglądu redakcji? Z cynikami wiadomo – wierzą, że nie ma obiektywnych mediów, więc liczy się tylko światopogląd dziennikarzy i interesy właścicieli. A co z idealistami? Najwyraźniej uważają, że choć obiektywizm mediów jest możliwy w teorii, to w praktyce wierzenia i wartości mają wpływ na profil mediów, według maksymy, że media nawet jeśli wcale nie mówią ci co masz myśleć, to jednak zawsze mówią ci o czym masz myśleć, kierując twoją uwagę na jakiś konkretny problem, a nie na inny. Dlatego, myślą polscy idealiści, w dążeniu do obiektywnego obrazu świata trzeba znać filtr poznawczy różnych redakcji, czyli jej światopogląd. I na tej podstawie konstruować obraz świata – być może korzystając z różnych źródeł - podsumowuje dr Grzegorz Lewicki.

A jak to wpływa na jakość polskich mediów? - Niekoniecznie źle. Z jednej strony oczywiście istnieje ryzyko, że media tożsamościowe – otwarcie zatrudniające światopogląd do interpretacji rzeczywistości – zupełnie zdominują dyskurs medialny w Polsce - konkluduje dr Lewicki.

Co dziesiąty Polak to informacyjny abnegat

Co dziesiąty Polak w ogóle nie interesuje się bieżącymi sprawami społeczno-politycznymi. 11 proc. badanych chce dostawać informacje co najwyżej o sporcie, rozrywce i kulturze.

75 proc. badanych uważa, że ich potrzeby informacyjne są w pełni zaspokajane. Niezadowolenie z poziomu własnego doinformowania wyraża tylko 16 proc. badanych.

Trzy czwarte Polaków (74 proc.) wyraża z kolei potrzebę bycia dobrze poinformowanymi w sprawach polityki krajowej. Następnie, interesujemy się jako Polacy życiem kulturalnym oraz sprawami gospodarczymi - obszary te chce śledzić po 71 proc. badanych. Kolejnymi priorytetami poinformowania są dla Polaków rozrywka (70 proc.), polityka międzynarodowa (67 proc.) oraz sport (64 proc.).

- Samozadowolenie z poziomu poinformowania i znaczący odsetek braku zainteresowania wydarzeniami w kraju rodzi pytanie o podatność Polaków na manipulacje. Oczywiście nie da się odpowiedzieć na nie na bazie danych z tego badania, jednak warto zauważyć, że w epoce destabilizacji informacyjnej oraz międzynarodowej manipulacji taka postawa jest istotnym problemem meta-politycznym - ocenia dr Grzegorz Lewicki, autor raportu.

Telewizja i długo nic

Mieszkańcy naszego kraju wciąż informacje czerpią głównie z telewizji (85 proc. wskazań). Mały ekran wyprzedza radio (48 proc.), portale internetowe (42 proc.) i social media (31 proc.). Na szarym końcu źródeł informacji znalazła się papierowa prasa prenumerowana, którą wskazało 3 proc. ankietowanych.

W przypadku czterech najpopularniejszych źródeł informacji, można wskazać zależność - popularność danego medium jest odwrotnie proporcjonalna do poziomu wykształcenia. Najsłabiej wykształceni bazują głównie na telewizji i radiu, osoby z wykształceniem średnim wolą internet, a z wyższym - informacje czerpią głownie z mediów społecznościowych.

Telewizja jest kluczowym medium dla osób starszych (45-75 lat), mniej zarabiających (zarobki do 2000 zł), z małych miast (do 19 tys. mieszkańców). Sieci społecznościowe z kolei preferują osoby młode i w średnim wieku (15-44 lata), o wykształceniu wyższym, zarabiające powyżej średniej krajowej (4000-5000 zł) i z największych miast (powyżej 500 tys. mieszkańców).

Komisja Europejska chce ukrócić monopol informacyjny Google, Facebooka i Amazona

Niedostatek rzetelnych newsów

Czego brakuje Polakom w mediach? Prawie co czwarta zapytana osoba odpowiedziała, że rzetelnych informacji bieżących (24 proc.) oraz jakościowych opinii (20 proc.) i analiz (13 proc.). Z kolei 34 proc. ankietowanych uznało, że niczego im w kwestii informacji nie brakuje. Statystycznie częściej w ten sposób odpowiadały osoby młode (15-24 lata) oraz seniorzy (60-75 lat), a także osoby o wykształceniu podstawowym.  

Płacić czy nie płacić za treści?

22 proc. badanych stwierdziło, że sporadycznie jest gotowa na płatność za treści. 26 proc. płaciłoby za rozrywkę, 23 proc. za sport, a 21 proc. za treści kulturalne, polityczne i gospodarcze. Najmniej (19 proc.) deklaruje, że zapłaciłoby za informacje na temat polityki międzynarodowej.

Interesujące, że dużo częściej za treści gotowi są płacić ci, którzy uzależniają swoje zaufanie do mediów od znajomości linii światopoglądowej redakcji (15-procentowa różnica w porównaniu z osobami niezwracającymi uwagi na ten aspekt).

A jeśli za treści należałoby płacić co miesiąc, to jaką kwotą są w stanie wydać Polacy? Większość (53 proc.) da 10 złotych, i to z przeznaczeniem na newsy, rozrywkę i kulturę. Dwa razy więcej za to samo zapłaci 23 proc. badanych. Im wyższa kwota, tym mniej osób deklarujących, że gotowi są ją zapłacić. Od 51 zł do 100 zł wydałoby na treści jedynie 1 proc. badanych.

Polacy, którzy płacić za media nie chcą, najczęściej sądzą, że co do zasady powinny być one darmowe (zdanie 28 proc. badanych). 21 proc. badanych nie stać na płacenie za media, zaś 19 proc. wyraża opinię, że mediom płacą tak czy inaczej, ponieważ oglądają reklamy. Prawie tyle samo (18 proc.) ankietowanych uważa, że nie ma powodów do płacenia, bo treść płatna wcale nie jest lepsza od darmowej.

Badanie „Postawy Polaków wobec mediów i płacenia za treść” dla Press Club Polska przeprowadziła firma Danae na reprezentatywnej próbie Polaków (n=1005) metodą wywiadu bezpośredniego CAPI w dniach 11 – 16 maja 2018. Autorem projektu badawczego oraz reportu końcowego jest dr Grzegorz Lewicki.