Czy Basia, prezenterka AI, utrzyma jesienią swój program w Radiu Piekary?

- Cześć, jestem Basia. Witam was na antenie Radia Piekary - tymi słowami rozpoczęła swój pierwszy program wirtualna DJ-ka generowana przez sztuczną inteligencję. Termin debiutu nie był przypadkowy. Audycję prowadzoną przez Basię nadano 22 lipca w Światowy Dzień Mózgu. - Nie można było wybrać lepszej daty. W tej audycji AI Basia będzie rozwijała zagadnienia, które podrzucił jej zespół redakcyjny, a odpowiedzi przygotowała sztuczna inteligencja. "Wejścia" Basi będą przerywane muzyką, ale o część muzyczną zadbał już nasz trzyosobowy zespół zajmujący się tym na co dzień - mówił nam przed premierową audycją sztucznej inteligencji Rafał Kurowski, szef Radia Piekary.

To samorządowa rozgłośnia lokalna prowadzona przez Miejski Dom Kultury w Piekarach Śląskich. Zrobiło się o niej głośno tego lata, bo jest pierwszą w Polsce stacją radiową, która postawiła na sztuczną inteligencję. Tymczasem na świecie coraz więcej rozgłośni decyduje się na wprowadzenie na antenę wirtualnych DJ-ów. W połowie czerwca w jednej z amerykańskich radiostacji w Portland swoje pasmo dostała AI Ashley, prezenterka wygenerowana przez sztuczną inteligencję. Rozgłośnia pochwaliła się, że to pierwsza tego typu sytuacja na świecie. AI Ashley została "wytrenowana" z wykorzystaniem głosu spikerki tej stacji Ashley Elzingi. A za wszystko odpowiadał model językowy GPT-4 stworzony przez Open AI oraz tworzące playlisty i analizujące treści RadioGPT.

Również Czesi sięgnęli po możliwości, jakie daje AI. Tamtejsze radio publiczne nadaje codziennie w odcinkach autobiografię piosenkarza Karela Gotta, której fragmenty czyta wygenerowany przez sztuczną inteligencję głos artysty. Z kolei za naszą zachodnią granicą ruszyła rozgłośnia Absolut Radio AI. Na jej falach gospodarzem jest bot kAI. Ramówkę wypełniają taneczne hity z ostatnich 10 lat, a także informacje o technologii AI, sposobach jej wykorzystania, korzyściach i ograniczeniach.

Nasi najwięksi nadawcy radiowi - jak Grupa RMF, Eurozet, ZPR Media czy Polskie Radio - na razie nie planują audycji prowadzonych przez sztuczną inteligencję.

"Zainteresowanie przerosło nasze oczekiwania"

Redaktor naczelny Radia Piekary przypomina, że program Basi ma charakter eksperymentu antenowego i wakacyjnej zabawy. Ostatnia audycja jest zaplanowana na 2 września. - Od początku traktowaliśmy ten projekt jako eksperyment, inicjatywę, która nie ma swojego odpowiednika w Polsce i w związku z tym jest wyprawą w nieznane. To eksperyment programowy i marketingowy - podkreśla Rafał Kurowski. - W sferze promocji Basia okazała się wspaniałą ambasadorką Radia Piekary, zainteresowanie przerosło nasze oczekiwania. Natomiast w sferze programowej eksperyment jeszcze trwa.

Jak do tej pory "pracę" Basi ocenia Rafał Kurowski? Szef Radia Piekary podkreśla, że poza standardowymi składnikami pracy prezentera radiowego, wirtualna prezenterka została zaangażowana w eksperyment z: * językiem śląskim ("zbyt mała liczba słów w bazie, efekty mizerne"), * poczuciem humoru, żartami AI na swój własny temat ("zaskakujące, ale pozytywne efekty"), * doborem muzyki, tworzeniem playlist - według założonych kryteriów i zgodnie z formatem stacji ("bez zarzutu").

Kłopot sztucznej inteligencji z przyimkiem

- Po kilku tygodniach można wyciągnąć pierwsze wnioski. Na tym etapie rozwoju narzędzi sztucznej inteligencji nie jest ona w stanie zastąpić człowieka w roli prezentera radiowego. Oczywiście są stacje radiowe, w którym formatowanie zaszło tak daleko, że prezenter recytuje napisane przez copywritera teksty, zamyka je wyreżyserowanym, dalekim od naturalności, śmiechem, mieszcząc się co do sekundy w założonym czasie. Ale nawet w tym modelu człowiek ma nadal przewagę nad AI. Chodzi o interpretację logiczną tekstu, emocje, akcentowanie, mówienie z uśmiechem - uważa Rafał Kurowski. - AI nie jest już prostym symulatorem mowy, to zaawansowany system, dzięki któremu można osiągnąć efekt zbliżony do naturalnej ludzkiej mowy, ale przy dużym nakładzie pracy i w wyniku wielu prób.

Redaktor naczelny Radia Piekary podkreśla, że cały proces tworzenia audycji przez sztuczną inteligencję można podzielić na dwa etapy. - Tworzenie treści prezenterskich na podstawie wytycznych wydawcy przebiega zaskakująco sprawnie i twórczo. Kluczem do sukcesu jest precyzja komunikatu. W drugim etapie, którym jest tworzenie plików dźwiękowych z wygenerowanymi wcześniej przez inne narzędzie tekstami, jest już więcej pracy, a efekt bywa różny. Przede wszystkim chodzi o wspomnianą wcześniej prawidłową intonację i emocje. Do tego dochodzą zaskakujące błędy np. przyimek "dla" w wersji dźwiękowej brzmi "d l a". Dlatego na etapie powstawania tekstu trzeba eliminować ten przyimek - podkreśla Rafał Kurowski. Dodaje, że więcej uwagi zwraca też na nieprawidłową lub niekonsekwentną wymowę nazw geograficznych, gwarowych czy obcojęzycznych.

Słuchacze o dehumanizacji zawodu prezentera radiowego

Miesiąc temu redaktor naczelny Radia Piekary zaznaczył w rozmowie z nami, że dalsze losy formatu będą zależały od oceny słuchaczy. - Te reakcje są w przeważającej większości pozytywne, choć trzeba przyznać, że są również opinie krytyczne. Akcentują coś, co zdaniem ich autorów jest dehumanizacją zawodu prezentera radiowego, oraz samo brzmienie AI - opowiada Rafał Kurowski.

Szef Radia Piekary podkreślał w lipcu, że do obsadzenia jesienią jest wczesnoporanne pasmo nadawane od poniedziałku do piątku w godz. 4:30-6, które obecnie nie ma prowadzącego. Jednocześnie zapewnił: - Nie będziemy nikogo zwalniali, by zastąpić go sztuczną inteligencją.

Czy słuchacze usłyszą po wakacjach wirtualną DJ-kę? - Nie podjęliśmy jeszcze ostatecznej decyzji w sprawie dalszych losów Basi, a tym samym czy trafi ona do pasma 4.30-6, czyli przedświtu - mówi Rafał Kurowski. - Nie myślimy o poszerzeniu obecności antenowej AI w charakterze prezentera, dotychczasowy program wygasimy we wrześniu, a w sprawie przedświtu decyzję podejmiemy pod koniec sierpnia.

Według najnowszego badania Radio Track pracowni Kantar Polska w pierwszym półroczu 2023 r. Radio Piekary miało 2,6 proc. udziału w rynku słuchalności w Aglomeracji Śląskiej i zajmowało dziewiąte miejsce spośród 24 rozgłośni.