Sukcesja firmy po śmierci właściciela będzie prostsza. Nowe prawo wchodzi w życie 25 listopada

– Jednoosobowa działalność gospodarcza to nadal najbardziej popularna w Polsce forma prowadzenia działalności, w CEIDG zarejestrowanych jest ponad 2 mln takich osób. Szacujemy, że bezpośrednimi beneficjentami tej ustawy będzie około 230 tys. przedsiębiorców, którzy ukończyli 65. rok życia. Widzimy, jak duża jest skala problemu, gdyż co miesiąc z CEIDG z powodu śmierci wykreślanych jest 800 osób. W perspektywie 10–20 lat problem sukcesji będzie dotyczył coraz większej liczby przedsiębiorców. Mamy nadzieję, że za sprawą tych nowych rozwiązań przyczynimy się do długowieczności polskich firm, do budowania marek, które – podobnie jak w państwach starej Unii – będą nierzadko liczyć ponad 200–300 lat – mówi Jadwiga Emilewicz, minister przedsiębiorczości i technologii.

W najbliższą niedzielę wchodzi w życie ustawa o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej. Dzięki nowym przepisom w przypadku śmierci przedsiębiorcy jego firma będzie mogła zachować ciągłość działania. Jak podaje MPiT, ustawa powstała z inspiracji firm rodzinnych i odpowiada na problem, jaki stanowiła dotąd sukcesja po zmarłym przedsiębiorcy.

– Podstawowym celem tej ustawy jest zapewnienie ciągłości działania firmy pomimo śmierci jej właściciela. To był problem, na który firmy rodzinne zwracały uwagę od wielu lat – mówi minister Jadwiga Emilewicz.

Dotychczas po śmierci przedsiębiorcy wykonującego działalność na podstawie wpisu do CEIDG (Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej) jego następcy nie mogli kontynuować prowadzenia firmy. Co prawda majątek zmarłego można było przejąć, ale bez możliwości korzystania z niezbędnych do funkcjonowania działalności gospodarczej elementów, takich jak umowy o pracę, NIP czy decyzje administracyjne, zwłaszcza zezwolenia oraz koncesje. Śmierć przedsiębiorcy wpisanego do CEIDG powodowała także m.in. wygaśnięcie wielu kontraktów handlowych i zwykle oznaczała duże problemy dla przedsiębiorstwa i jego pracowników.

– Co się zmienia? Po pierwsze, za życia właścicieli będziemy ich zachęcać do tego, aby bezpłatnie i szybko zarejestrowali w CEIDG zarządcę sukcesyjnego, czyli kogoś, kto na wypadek ich śmierci przejmie obowiązki i będzie prowadził firmę do momentu ustanowienia spadkobierców, maksymalnie przez dwa lata. Firma będzie mogła się posługiwać tym samym NIP-em, nie utracą ważności umowy, koncesje, a zatem wszystkie elementy działalności gospodarczej danej firmy przetrwają – mówi minister Jadwiga Emilewicz.

Wskazany przez właściciela firmy zarządca sukcesyjny będzie kierował przedsiębiorstwem po jego śmierci, do momentu zakończenia formalności spadkowych. Zarząd sukcesyjny może trwać maksymalnie 2 lata (w wyjątkowych przypadkach może zostać przedłużony do 5 lat) i w myśl nowych przepisów – wygaśnie w momencie podziału spadku. Aby ustanowić zarządcę sukcesyjnego, potrzebna jest jego zgoda. Ustawa pozwala również, aby udzielona przez przedsiębiorcę prokura przekształciła się w uprawnienia zarządcy sukcesyjnego.

– Jeśli właściciel firmy nie wyznaczy sukcesora za swojego życia, wówczas po jego śmierci grono spadkobierców będzie mogło ustanowić takiego zarządcę u notariusza. W tym przypadku również zarządca będzie mógł porządkować sprawy formalne związane z sukcesją do dwóch lat. Nowa ustawa ułatwia też rozliczanie podatków i zwalnia z podatku od spadków osobę przejmującą przedsiębiorstwo. Zwolnienie z podatku obejmie spadkobierców niespokrewnionych ze zmarłym przedsiębiorcą, którzy będą prowadzili przedsiębiorstwo przez 2 lata. Osoby najbliższe nadal będą zwolnione z podatku bez dodatkowych warunków poza zgłoszeniem nabycia spadku do urzędu skarbowego.– mówi minister Jadwiga Emilewicz.

Zwolnienie z podatku od spadków z tytułu nabycia przedsiębiorstwa przez osobę, która będzie kierować firmą przez kolejne dwa lata – niezależnie od stopnia jej pokrewieństwa ze zmarłym przedsiębiorcą, ma stanowić rozwiązanie częstego problemu, jakim jest braku sukcesora w kręgu najbliższej rodziny.

Na mocy nowych przepisów po śmierci przedsiębiorcy zostaną utrzymane w mocy kontrakty cywilnoprawne, umowy o pracę, pozwolenia, licencje czy koncesje, a sukcesor będzie uprawniony do posługiwania się numerem NIP zmarłego właściciela i korzystania z firmowego konta.

Jak podkreśla szefowa MPiT, wejście w życie nowej ustawy ułatwi zmianę pokoleniową w polskich przedsiębiorstwach. Stworzy też podatny grunt do budowania wielopokoleniowych firm rodzinnych.

– Dzisiaj często zdarza się, że właściciele znanych i cenionych marek albo nie mają sukcesorów, albo ich dzieci nie są zainteresowane kontynuowaniem działalności swoich rodziców. Zatem utrwalanie i budowanie tych polskich marek ma bardzo istotne znaczenie. Po drugie, chcemy przecież, aby małe, polskie firmy rosły, stawały się firmami średnimi, a średnie, dużymi. Kontynuacja i rozwój są tutaj bardzo istotnymi elementami i ta ustawa taką ciągłość gwarantuje – podkreśla minister Emilewicz.