UE wspiera rozwój klastrów w tej perspektywie finansowej

– Następuje coraz większe integracja przedsiębiorców klastra. Chodzi o to, żeby skupiska oparte na funkcjonowaniu dużych firm włączały do kooperacji również małe i średnie przedsiębiorstwa i razem tworzyły zaplecza dostępu do nauki, badań, edukacji czy innowacji – mówi Marek Dondelewski, ekspert Związku Pracodawców Klastry Polskie. – Ten sposób funkcjonowania klastrów jest coraz częściej bliższy praktyce biznesowej, a dzięki temu wykorzystanie środków unijnych będzie lepsze, bo trafią one do projektów realizowanych w ramach współpracy przedsiębiorstw , a to jest najważniejszy czynnik rozwoju klastrów.

Zarówno krajowe, jak i unijne dokumenty mówią o klastrach jako o specjalizacjach lokalnych i regionalnych, na których powinien opierać się rozwój gospodarczy. W perspektywie na lata 2014-2020 Unia Europejska mocno wspiera ich rozwój.

Klastry to organizacje, do których należą jednocześnie współpracujący i konkurujący ze sobą – na danym obszarze lub w danym segmencie – przedsiębiorcy: producenci, dostawcy, a także różnego typu instytucje. W badanych w ubiegłym roku przez PARP 35 klastrach ponad 80 proc. to przedsiębiorcy (ponad 94 proc. to mikro-, małe i średnie firmy). Dwa lata temu stanowili 74 proc., co świadczy o rosnącym zainteresowaniu uczestnictwem w klastrach. W ciągu dwóch lat liczba członków klastrów wzrosła o ok. 41 proc.

Początkowo klastry kojarzono wyłącznie z branżami wysokich technologii, takimi jak lotnictwo, przemysł biotechnologiczny czy branża informatyczna. Ostatnio zaczyna się to zmieniać.

– Ostatnio aktywny jest na przykład sektor rolno-spożywczy. Przetwórstwo rolno-spożywcze w całym łańcuchu kooperacji – od dostawców do eksportu polskich produktów – próbuje współpracować w formule klastrów współpracować – mówi Dondelewski.

Wciąż jednak kojarzą się one z dużą innowacyjnością. Z badania PARP wynika, że ponad połowa przedsiębiorstw należących do klastrów zadeklarowała prowadzenie działalności badawczo-rozwojowej, a 58 proc. zadeklarowało wdrożenie innowacji w ostatnich dwóch latach.

– Widzimy klastry, które wkraczają w obszar nowych technologii. Obserwujemy dużą dynamikę na rynku ICT, zawiązywanie klastrów wokół technologii komunikacyjnych i informatycznych, poza tym branża farmaceutyczna, sektor medyczny, sektor biotechnologii. Powstają klastry biotechnologiczne, które realizują pewne procesy i technologie, produkty, które wymagają współpracy z nauką wysokich technologii – wymienia Dondelewski.

Co ważne, powstają też inicjatywy współpracy w obszarach przemysłowych. W kierunku klastrów coraz chętniej zmierzają strefy ekonomiczne. Jak podkreśla ekspert, powstają również inicjatywy o charakterze edukacyjnym, technicznym, ale też klastry w dziedzinach artystycznych, designerskich, jak np. w branży meblowej.

– Nowym wyznacznikiem na pewno będzie rozwój eksportu. Klastry są doskonałymi strukturami, w których przedsiębiorcy mogą sami realizować wejście na rynek, konsolidując swoje produkty i sprzedając je w formułach, jakie są dla nich najkorzystniejsze – mówi Dondolewski.

W Polsce istnieje blisko 200 organizacji tego typu, a w całej Europie jest ich niemal dziesięć razy więcej. Realia działania polskich podmiotów różnią się od rzeczywistości w innych państwach europejskich. Dofinansowanie jest tam na zdecydowanie wyższym poziomie. W 2014 roku zakończono konsultacje dotyczące polityki klastrowej i możliwości wsparcia tych inicjatyw. Zgodnie z rekomendacjami Grupy roboczej ds. polityki klastrowej i innymi dokumentami klastry powinny być wspierane m.in. w działalności badawczo-rozwojowej, eksporcie, podnoszeniu kwalifikacji kadr, pobudzaniu współpracy branżowej i powstawania nowych przedsiębiorstw. Pomoc powinna być skierowane szczególnie do klastrów o największym potencjale konkurencyjnym. Ich wybór powinien więc skutkować koncentracją środków publicznych (w tym funduszy z Unii Europejskiej).