Manipulacja wskaźnikiem LIBOR. Afera z udziałem brytyjskich banków

 – Na pewno kształtowanie tego typu wskaźników, pewnych reguł, modeli, wymaga monitorowania przez monetarne władze nadzorcze, czy to na poziomie unijnym, w tym przypadku Europejskiego Banku Centralnego, czy na poziomie poszczególnych krajów. Szczególnie wtedy, kiedy mamy do czynienia z jakimiś większymi turbulencjami, zaburzeniami na rynkach finansowych – mówi Pietraszkiewicz.

Na początku lipca rynkiem bankowym wstrząsnęła afera. W mediach pojawiły się informacje, że m.in. brytyjski Barclays we współpracy z 20 innymi instytucjami finansowymi dopuszczał się manipulowania danymi, co miało bezpośrednie przełożenie na poziom LIBOR. Prawdziwą cenę tych manipulacji ponosili klienci, którzy musieli z tego powodu płacić np. wyższe raty kredytów mieszkaniowych.

Barclays został już ukarany przez nadzór finansowy karą w wysokości 456 mld dolarów. W stosunku do innych podmiotów toczą się śledztwa.

Jak podkreślają przedstawiciele UE, afera przyczyniła się do spadku zaufania do instytucji unijnych, które w kryzysie ponoszą największą odpowiedzialność za funkcjonowanie jednolitego rynku.

 – Myślę, że istniejący model się sprawdził i wszystko było w porządku, natomiast zachowanie poszczególnych uczestników rynku było nie fair. To wymaga głębszego wniknięcia przez regulatorów czy przez tych, którzy odpowiadają za kształtowanie rynku finansowego. Myślę, że wnioski z tej całej sytuacji zostaną wyciągnięte – twierdzi Krzysztof Pietraszkiewicz.

Brytyjski nadzór przygotował założenia reformy, która ma uniezależnić LIBOR od danych przedstawianych przez banki. Nowy wskaźnik miałby się opierać raczej o dane rynkowe, które pozabankowa organizacja uzyskiwałaby od poszczególnych banków. Natomiast cały system byłby nadzorowane przez międzynarodowe kolegium.

Nad nowymi regulacjami od kilku miesięcy pracuje również Komisja Europejska. Lipcowe wydarzenie tylko je przyspieszyło. W ubiegłym roku urzędnicy sprawdzali doniesienia o możliwych manipulacjach Euriboru (używany przy wyliczaniu oprocentowania pożyczek w euro) i japońskiego Tiboru.

KE postanowiła zreformować system oraz opracować metody ustalania i kontrolowania stóp wymiany, a także wprowadzić kary dla nieuczciwych graczy. Michel Barnier, komisarz UE ds. rynku wewnętrznego i usług, podkreślał, że manipulacje wskaźnikami powinny być surowo traktowane w każdym z państw członkowskich. Dotyczyć to będzie również polskiego wskaźnika WIBOR, który jest ustalany przez 16 największych banków.

 – Na wszelki wypadek, szczególnie w okolicznościach niepewności, dużej zmienności, trzeba uważać, żeby nie dochodziło do sztucznych manipulacji. Myślę, że jeśli chodzi o pewne zasady, to jest sprawa naturalna i oczywista, dlatego, że musi być jasny przekaz dla rynku, że określony wskaźnik jest wiarygodny i to, że powstaje w oparciu o pewien zestaw operacji czy transakcji, które rzeczywiście zostały dokonane – wyjaśnia prezes Związku Banków Polskich.

LIBOR to stopa procentowa kredytów i stanowi bazę przy określaniu oprocentowania kredytów oraz depozytów. Jest notowany na londyńskim rynku dla pięciu walut: euro, dolar amerykański, frank szwajcarski, funt brytyjski, jen. Wskaźnik ustalany jest w oparciu o prognozy dużych banków, m.in.: Bankers Trust, Bank of Tokyo, Barclays, National Westminsters. LIBOR ogłaszany jest każdego dnia roboczego, o godzinie 11 (GMT). System nadzoruje Stowarzyszenie Brytyjskich Banków. Euribor to wskaźnik określający, po ile banki pożyczają sobie nawzajem euro – oparty on jest na wyliczeniach z danych dostarczonych przez 43 banki.