ZUS chce włączenia lekcji wiedzy o ubezpieczeniach społecznych do podstawy programowej

– Wiedza o ubezpieczeniach społecznych z punktu widzenia samego systemu powoduje, że jest on oceniany obiektywnie, a nie tylko jako pobierający składkę. Brakuje jednak podstawowej wiedzy o tym, że ta składka pobierana z mocy prawa jest gwarancją otrzymania świadczeń, o tym, że prawie 25 mln osób z mocy prawa jest włączonych w system ubezpieczeń społecznych – podkreśla Gertruda Uścińska, prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Braki w wiedzy dotyczą zarówno osób, które w tym systemie ubezpieczeń, jak i osób młodych, uczniów i studentów. Jak podkreśla Uścińska, pytani nie potrafią wyjaśnić, po co opłacane są składki, kto jest objęty systemem, nie wiedzą, jakie są ich prawa i jakie są skutki pozostawania poza systemem. Jej zdaniem taka sytuacja jest szkodliwa dla bezpieczeństwa socjalnego i materialnego dla samych zainteresowanych.

– Kiedy wzrasta liczba umów nierejestrowanych, które nie powodują obowiązku ubezpieczenia, to do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych nie wpływają składki, a po stronie tych osób nie powstają uprawnienia do świadczeń. Czyli nie płacisz składki, nie masz prawa do świadczeń, czyli w razie zdarzeń losowych jesteś pozostawiony sobie – mówi prezes ZUS. – To jest bardzo potrzebna wiedza. Jako ZUS jesteśmy zobowiązani do pracy w kierunku odpowiedniego poziomu wiedzy społecznej. Jesteśmy tę edukację zobowiązani prowadzić już na najniższym poziomie, kiedy tylko rzeczywiście istnieje możliwość rozpoznawania takich zjawisk jak ubezpieczenia społeczne.

Jednym z podejmowanych działań jest realizowany od 2013 r. projekt edukacyjny „Lekcje z ZUS” skierowany do szkół ponadgimnazjalnych, który ma informować młodzież o zasadach funkcjonowania systemu ubezpieczeń społecznych, dzięki czemu będą bardziej świadomymi pracownikami lub przedsiębiorcami. W pierwszej edycji programu – w roku szkolnym 2014/2015 – udział wzięło prawie tysiąc szkół i kilkadziesiąt tysięcy uczniów z całej Polski. Druga, która rozpoczęła się we wrześniu 2015 roku, również cieszy się dużą popularnością. Uczestnictwo w programie oznacza również możliwość wzięcia udziału w konkursie „Warto wiedzieć więcej o ubezpieczeniach społecznych”. 26 kwietnia odbył się finał drugiej edycji konkursu. W całym konkursie wystartowało 19 tys. uczniów z 550 szkół, tj. o ok. 8 tys. uczniów i ponad 220 szkół więcej niż w pierwszej edycji.

– Dobrze by było, żeby wprowadzić te treści do podstaw programowych we współpracy z Ministerstwem Edukacji Narodowej. To wszystko jest jeszcze przedmiotem wstępnych rozmów – mówi Gertruda Uścińska. – W przyszłości takie lekcje powinny zostać uwzględnione w podstawie programowej. To jest jak najbardziej właściwy kierunek i on jest realizowany w wielu krajach.

Jak podkreśla, edukację można zacząć już od szkół gimnazjalnych.

– W przypadku licealistów to jest może być nawet wyższy poziom edukacji, bo przez pryzmat naszych finalistów widzimy, że oni potrafią wykazać się bardzo poważną wiedzą z zakresu ubezpieczeń społecznych, co do zasad obejmowania poszczególnych grup systemem, co do rodzaju świadczeń, co do łączenia różnych świadczeń albo zakazu – mówi Uścińska.

ZUS liczy, że tego typu zajęcia będą miały szeroki wpływ na wiedzę w całym społeczeństwie. Po pierwsze, coraz więcej osób objętych programem będzie wchodzić na rynek pracy. Po drugie, będą oni umieli w prosty sposób przekazywać tę wiedzę dalej, swojej rodzinie i znajomym.

Podnoszeniu poziomu wiedzy w społeczeństwie ma służyć także współpraca ZUS z uczelniami wyższymi. W marcu ruszył wspólny projekt urzędu z Uniwersytetem Warszawskim. Jednym z pól współpracy jest właśnie kształcenie studentów w zakresie ubezpieczeń społecznych. W planach jest również uruchomienie kierunku studiów praktycznych.